مهارتهای زندگی 1

بیان مسئله

مهارت های زندگی (1) از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی در حوزة خانواده است که در 4جلسه در سال 1389 با هدف آشنایی زوجین با مهارت‌های صحیح زندگی و اجرای آن به شیوة صحیح تولید شده است.

 قرآن کریم از پیوند ازدواج که موجب تشکیل خانواده می‌شود، به «میثاق غلیظ» یا پیمان محکم یاد نموده است. بنابراین، مهم‌ترین هدف تشکیل خانواده این است که ضمن کسب آرامش، شرایطی فراهم شودکه اعضای آن بتوانند در جهت هدف خلقت قدم بردارند. با این نگاه، محیط خانواده، بزرگترین میدان تمرین کسب کمالات الهی است.

این نکته را باید مدنظر قرار داد که ما همه عاشق خودمان هستیم؛ یعنی خداوند تبارک‌وتعالی انسان‌‌ها را این‌‌گونه آفریده است که در اصطلاح به آن «حب ذات» می‌‌گویند. انسان خودش را دوست دارد. هر کاری می‌‌کند، هر تصمیمی می‌‌گیرد، هر انتخابی می‌‌کند، هر ارتباطی برقرار می‌‌کند، هر رفتار و فکری دارد، همۀ را برای خودش می‌‌کند. پس چرا با وجود این‌که انسان می‌‌خواهد خوشبخت شود، کمتر به آن ‌‌دست پیدا می‌کند؟ در این زمینه دو مشکل اصلی وجود دارد: ۱. نداشتن نگاه دقیق و درست به خود؛ ۲. نداشتن مهارت‌‌های رفتار با خود و دیگران؛ لذا بیشترین مشکلات انسان در مرحلۀ اول، ناشی از این است که اطلاعات لازم را ندارد. اصلاً نمی‌‌داند زندگی و ارتباط و زناشویی یعنی چه و مرحلۀ دوم این است که تمرین‌‌های لازم را برای خوشبخت‌‌شدن انجام نمی‌‌دهد.

ازدواج، پیوند دو سیستم است: یک سیستم من و یک سیستم دیگری که غیر از من است. او جنس مخالف است، با روحیات و ساختار مختلف، محیط تربیتی‌‌اش با ما فرق می‌‌کند و اختلاف زیاد داریم. در بعضی جهات هم مشترک هستیم. بنابراین وقتی ما نتوانیم سیستم و ساختار خودمان را کنترل کنیم و سراغ کنترل سیستمی برویم که با ما شباهتی ندارد، کارمان مشکل می‌‌شود.

 علت شکست‌ انسان در حوزه‌های مختلف زندگی این است که خود را خوب نمی‌‌شناسد و نمی‌‌داند که هست و نیز نگاه درستی به خود ندارد. گاهی احساس انسان به خود، کاملاً درست و معصومانه است؛ اما نگاهش درست نیست. این نگاه نامناسب و شناخت‌نداشتن از خود، باعث بروز بسیاری از مشکلات برایش شده است و خواهد شد.

نیمی از طلاق‌‌ها در قشر تحصیل‌کردۀ جامعه دیده می‌شود. هرچقدر که تحصیلات بیشتر شده، شکست و بی‌عرضگی در حفظ عشق اولیه بیشتر شده‌‌ است. این وضعیتی تعجب‌برانگیز است که با افزایش معلومات و تحصیلات مشکلات افراد بیشتر شده است. علت بسیاری از جدایی ها و شکست ها در زندگی مشترک، عدم تأمین نیازهای مادی، عاطفی و معنوی است. «عدم توجه به دانش و تخصص های لازم» دلیل اصلی بروز مشکلات اقتصادی است. پس بهتر است که اقتصاد خانواده، روابط مالی و درآمدها و مخارج خانواده براساس اصولی باشد که با سعادت انسان تنظیم شده است.

از دیگر عوامل احساس رضایت زن و شوهر از زندگی زناشویی، وجود عاطفه و عشق در خانواده است که در چهار مؤلفه اصلی؛ ترک ظلم، رعایت ادب و احترام نسبت به اعضای خانواده و مهرورزی دارد. بدون وجود این مؤلفه‌ها،‌ همسران از زندگی در کنار یکدیگر، احساس لذت نمی‌کنند و هر لحظه شکست، خانواده را تهدید می کند. دنیای چنین خانواده‌ای پر از اندوه و غصه است و آخرتش پر از عذاب. در این بحث تلاش شده است که زوجین با آشنایی مهارت‌های فردی خود بتوانند زندگی بهتر و زیباتری داشته باشند.

ضرورت و اهمیت بحث مهارت‌های زندگی

مهارت به معنای استفاده آگاهانه و توانمندانه از دانش است. انسان باید معرفت لازم برای زندگی اجتماعی را به دست آورده و آن را در زندگی خود به کار ببرد. مهارت‌های تأمین مادی، عاطفی و معنوی شاخص‌های اساسی توانایی‌های هر انسان است . این سه ویژگی فرد را قادر می‌سازد که از همه فرصت‌های زندگی استفاده کند و برای مقابله با خطرات احتمالی آماده باشد و نگران مشکلاتی که در اطرافش وجود دارد نبوده و به چاره اندیشی بپردازد.

در حال حاضر به دلیل وجود مشکلات اجتماعی و اقتصادی زیاد موجود هم‌چون جدایی و طلاق، بسیاری از افراد توانایی روبه‌رو شدن با مشکلات را ندارند و در معرض بسیاری از آسیب های اخلاقی و رفتاری قرار می‌گیرند. یادگیری مهارت‌های زندگی باعث می شود افراد به طور موثر بتوانند با مشکلات مقابله کنند و این امر نشان‌دهندة اهمیت مهارت‌های زندگی است

اهداف مهارت های زندگی

• آشنایی زوجین در وظایف مشترک
• تدبیر معاش در مدیریت اقتصادی خانواده
• رشد روحیه قناعت در بهره مندی از زندگی
• سازگاری با روحیه میانه روی در طلب روزی
• تقویت روحیه عاطفه و مهرورزی
• کسب مهارت‌های همدلی
• کسب مهارت‌های کلامی

فرضیات بحث مهارتهای زندگی

• اگر انسان خوشبختی و شادی و آرامش می‌خواهد، در هر مقیاسی که نیاز دارد، باید به وزان آن مقیاس خوب اطلاعات کسب کند و خوب هم تمرین کند.
• برای دست‌یافتن به خوشبختی دو شرط اصلی نیاز است: ۱. توانایی اخلاقی؛ ۲. توانایی ایمان.
• برای تقویت‌شدن روابط عاطفی چند کار را باید انجام داد: ۱. ترک ظلم (سعی کنیم به همدیگر ظلم نکنیم)؛ ۲. ترک بی‌احترامی‌؛ ۳. رعایت ادب؛ ۴. مهرورزی و ابراز علاقه.
• تحمل بارداری و تحمل اذیت فرزند، تمام گناهان انسان را ذوب می‌کند و درجات عالی آخرتی برای انسان به‌همراه دارد.
• زندگی زناشویی در سایۀ ایمان و عاطفه، نوعی از زندگی است که در آن باخت راه ندارد؛ بلکه همه‌اش سود و ارزش است و آزاردهنده نیست.